Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης
Ο βασικός λόγος ίδρυσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου το 1984 υπήρξε η ενεργοποίηση του ως συντελεστή πολλαπλασιαστικής συμβολής, άμεσης και έμμεσης στην ανάπτυξη του Αιγαιοπελαγίτικου χώρου. Σήμερα, το Πανεπιστήμιο έχει γίνει αποδεκτό όχι μόνο ως φορέας εκπαίδευσης αλλά και ως φορέας δημιουργίας και μεταφοράς γνώσης στον ιδιόμορφο νησιωτικό χώρο καθώς και ενδυνάμωσης του κοινωνικού ιστού και των τοπικών κοινωνιών στις περιοχές όπου λειτουργούν ακαδημαϊκές κοινότητες. Ειδικότερα σε ότι αφορά το Τμήμα Περιβάλλοντος η ενασχόληση και η σημαντική εμπειρία του διδακτικού και επιστημονικού του προσωπικού με ερευνητικά προγράμματα και μελέτες που αφορούν τους νησιωτικούς χώρους, σε μια μεγάλη ευρύτητα αντικειμένων, ξεκινά από την οικονομία και την ανθρώπινη οικολογία και φτάνει μέχρι τη περιβαλλοντική μηχανική και την διαχείριση οικοσυστημάτων καλύπτοντας έτσι όλους τους τομείς του Τμήματος, δημιούργησε ήδη παράδοση με διεθνείς προεκτάσεις.
Μια από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις στο διάστημα αυτό υπήρξε το γεγονός ότι, ενώ η Ελλάδα αποτελεί ένα κυρίως νησιωτικό κράτος και είναι η κατ’ εξοχή νησιωτική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κανένας κρατικός ή επιστημονικός φορέας δεν έχει ασχοληθεί συστηματικά με την εξέταση των νησιωτικών ιδιαιτεροτήτων και προβλημάτων που έχουν σχέση με την ανάπτυξη αυτού του χώρου.
Για τους λόγους αυτούς, από το 1992 με τη σύσταση της Ερευνητικής Ομάδας Νησιωτικής Ανάπτυξης – που εξελίχθηκε σε Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης το 1996 ξεκίνησε μια συστηματική προσπάθεια που επιδιώκει κύρια να καλύψει το ερευνητικό αυτό πεδίο. Το Εργαστήριο οργανώνεται συστηματικά για να καταστεί ένα ενεργό και διαρκές παρατηρητήριο, όπου θα καταγράφονται και θα αναλύονται οι εξελίξεις και οι προοπτικές που αφορούν τις νησιωτικές περιφέρειες – με έμφαση τις ελληνικές και τις ευρωπαϊκές- σε συνεργασία με φορείς λήψης αποφάσεων και επιστημονικές ομάδες και οργανισμούς της ελληνικής και της παγκόσμιας κοινότητας.
Η λειτουργική μεθοδολογική βάση του Εργαστηρίου θεμελιώνεται στην παραδοχή ότι οι γεωγραφικές παράμετροι της “νησιωτικότητας” δεν πρέπει να θεωρούνται αξιωματικά, δηλαδή a priori, ως αρνητικοί συντελεστές που βαρύνουν την οικονομική και κοινωνική ανταγωνιστικότητα των νησιών γενικά. Στην πραγματικότητα η “αξία ανταγωνιστικότητας” της πλειονότητας των παραμέτρων αυτών (όπως είναι η ‘απομόνωση’, η ‘απόσταση’, το ‘μικρό μέγεθος’ κ.ο.κ.) διακυμαίνεται σε συσχετισμό με ιστορικούς και τεχνολογικούς παράγοντες. Η λογική συνέπεια αυτής της θεωρητικής παραδοχής προσανατολίζει τις εργασίες που αναπτύσσονται στα πλαίσια του εργαστηρίου να εστιάζουν την προσοχή τους κυρίως στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιωτικού μάλλον παρά στις παραδοσιακά θεωρούμενες μειονεξίες και ανισότητες.
Η έρευνα που διεξάγεται στο Εργαστήριο εστιάζεται στο τρίπτυχο Ανάπτυξη – Περιβάλλον – Σχεδιασμός με στόχο στην επεξεργασία ενός μοντέλου για την αειφόρο νησιωτική ανάπτυξη και την ολοκληρωμένη διαχείριση του νησιωτικού χώρου που λαμβάνει υπόψη πέρα από τις οικονομικές, τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους μέσα τη χρήση μοντέλων προσομοίωσης. Η ενασχόληση με άλλα θέματα που είναι σημαντικά για τα νησιά όπως ο τουρισμός, η ανάπτυξη της υπαίθρου, η ενέργεια, η διαχείριση του νερού και των αποβλήτων, η ολοκληρωμένη διαχείριση του νησιωτικού – παράκτιου οικοσυστήματος και των προστατευόμενων περιοχών, οι μεταφορές κλπ, είναι μέσα στα ενδιαφέροντα του Εργαστηρίου ως πεδία συστηματικής συνεργασίας με τομεακά εξειδικευμένους ερευνητικούς φορείς και ομάδες, μέσα και έξω από το Πανεπιστήμιο.
Το Εργαστήριο προωθεί την αποστολή και τους σκοπούς του με το Εκπαιδευτικό του Έργο, τις Ερευνητικές Δραστηριότητές του, την Οργάνωση Επιστημονικών Ημερίδων και Συνεδρίων τις Επιστημονικές και άλλες δημοσιεύσεις του, τη δημιουργία βάσης τεκμηρίωσης με θέμα τη νησιωτικότητα, την δημιουργία του Νησιωτικού Παρατηρητηρίου για μια ποσοτικά τεκμηριωμένη παρακολούθηση των εξελίξεων στα νησιά, αλλά και του Τουριστικού Παρατηρητηρίου που εστιάζει στη σημαντικότερη δραστηριότητα του νησιωτικού χώρου.
Για περισότερες πληροφορίες, δείτε εδώ
- Γιάννης Σπιλάνης, Καθηγητής Τμήματος Περιβάλλοντος
- Αθανάσιος Κίζος, Καθηγητής Τμήματος Γεωγραφίας
- Γιώργος Τσιρτσής, Καθηγητής Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας
- Γιώργος Κόκκορης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών
- Γλύπου Κυριακή, Περιβαλλοντολόγος, διδάκτορας τουρισμού
- Σοφία Καράμπελα, Οικονομολόγος-Περιφερειολόγος, MSc Τουρισμού
- Γιώργος Παπαπάνος, Πληροφορικός
- Νικολέτα Κουκουρουβλή, Περιβαλλοντικός χαρτογράφος
—
Δημιουργία Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού με καταγραφή των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων του τουρισμού σε νησιωτικούς προορισμούς με στόχο τη διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων (διακυβέρνησης)
Δημιουργία Κέντρου Τεκμηρίωσης για τη νησιωτικότητα μέσα από τη δημιουργία (α) αποθετηρίου τεκμηρίων για τη νησιωτικότητα (β) Ατλαντα για τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά νησιά και (γ) Βάση δεδομένων και WebGis για τα ελληνικά νησιά
Ολοκληρωμένη διαχείριση νησιών με χρήση μοντέλων προσομοίωσης
Ολοκληρωμένη παρακολούθηση περιβαλλοντικής κατάστασης νησιών
- Glyptou K., Spilanis I, (in press), Operationalizing Tourism Sustainability at the Destination Level, in Current Issues in Tourism, p.34
- Tsoukala A., Spilanis I., Banos-Gonzalez Isabel, Martinez-Fernantez Julia, Angel Esteve-Selma M., Tsirtsis G., 2018, An exercise in decision support modelling for islands: acase study for a “typical” Mediterranean Island, Island Studies Journal, p.20. DOI: 10.24043/isj.53
- Karampela S., Papazoglou Ch., Kizos Th., Spilanis I., 2017, Sustainable local development on Aegean Islands: a meta-analysis of the literature, Island Studies Journal, Vol. 12, No. 1, 2017, 71-94
- Karampela S., Kizos Th., Spilanis I., 2016, A proposed framework to evaluate the impact of agritourism on local development in small islands, Island Studies Journal, Vol. 11, No. 1, 2016, pp. 161-176
- Karampela S., Kizos Th., Spilanis I., 2014, Accessibility of islands: towards a new geography based on transportation modes and Choices, Island Studies Journal, Vol. 9, No. 2, 2014, pp. 293-306
- Spilanis I, Vayanni H. et Glyptou K. , 2013, Evaluating the tourism activity in a destination: the case of Samos Island, Etudes Caraibéennes, no 23, Dec 2013, http://etudescaribeennes.revues.org/6245
- Spilanis I., Kizos, T., Giordano, B., 2013, The effectiveness of European Regional Development Fund projects in Greece: views from planners, management staff and beneficiaries, with European Urban and Regional Studies. p.16,http://eur.sagepub.com/content/early/2013/09/11/0969776413498761
- Spilanis I., Le Tellier J., 2012, Towards an observatory and a «Quality label» of tourism sustainability in the Mediterranean, ed. UNEP/MAP/Plan Bleu, cahier 12, 2012, ISSN/ISBN : 978-2-912081-33-9 (English), ISSN/ISBN : 978-2-912081-32-2 (French)
- Σπιλάνης Γ. 2017, Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού: Η περίπτωση του Παρατηρητηρίου του Παγκόσμιου Τουρισμού στο Αιγαίο, στο Τσάρτας Π – Λύτρας Π (επιμ) «Τουρισμός, Τουριστική Ανάπτυξη, Συμβουλές Ελλήνων Επιστημόνων», Εκδόσεις Παπαζήση, σ.215-224
- Σπιλάνης Γ, Κίζος Θ, 2015, Ατλας των Νησιών, Μυτιλήνη, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σ.116,
- Σπιλάνης Γ., Κίζος Θ. και Καράμπελα Σ. (επιμέλεια), 2015, «Νησιωτικότητα και Βιωσιμότητα: Η περίπτωση των Νησιών του Αιγαίου», Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σ.385
- Σπιλάνης Γ. 2012, Ευρωπαϊκά Νησιά Πολιτική Συνοχής. Η ανάπτυξη των νησιών: Ποια στρατηγική και ποιες πολιτικές για την επίτευξη εδαφικής σύγκλισης, Αθήνα, εκ. Gutenberg, σ.243
Asymmetric sequences in public opinion regarding biodiversity conservation in Island social‑ecological setups. Biodiversity and Conservation, 27, 1403–1418